11.7 BEŞİNCİ ADIM: TEKNOLOJİYİ ÖĞRENİN

Standart öğrenme teknolojilerinin nasıl kullanılacağını öğrenmek için zaman ayırmak, uzun vadede zaman kazanmanıza ve hayal edebildiğiniz eğitim hedeflerinin çok daha fazlasını gerçekleştirmenize olanak sağlayacaktır.

İlerleyen paragraflarda eğitim alanında yaygın olarak kullanılan birkaç öğrenme teknolojisinden bahsedeceğim:

• öğrenme yönetim sistemleri (Blackboard, Moodle, Desire2Learn, Canvas gibi);
• eşzamanlı teknolojiler (Blackboard Collaborate, Adobe Connect ve Big Blue Button gibi);
• ders kayıt teknolojileri (ses dosyaları ve videolar gibi);
• tabletler ve mobil cihazlar (iPad gibi), mobil telefonlar ve mobil uygulamalar;
• KAÇD’ler ve türleri;
• diğer sosyal medya araçları (blog yazılımları, wikiler, Google Hangout, Google Docs ve Twitter gibi);
• öğrencilerin oluşturduğu araçlar (e-portfolyo gibi).

Bu araçların bazılarını ve tümünü mutlaka kullanmak zorunda değilsiniz; ama kullanmaya karar verirseniz, yalnızca bu teknolojilerin nasıl kullanıldığını değil pedagojik olarak güçlü ve zayıf yönlerini de iyi bilmeniz gerekir (bkz. Bölüm 6, Bölüm 7 ve Bölüm 8). Yukarıda listelediğim teknolojiler zaman içerisinde değişecek olsa da, bu kısımda tartışacağımız genel ilkeler ortaya çıkacak diğer yeni teknolojiler için de geçerli olacaktır.

11.7.1 Mevcut kurumsal teknolojilerin kullanılması

Eğer kurumunuzun yerleşik bir öğrenme yönetim sistemi varsa (Blackboard, Moodle, Canvas veya Desire2Learn gibi), onu kullanın. Varolan kurumsal sistemin en iyi araç olup olmadığı yönündeki tartışmalara girmeyin. Açıkça söylemek gerekirse, i̇şlevsel açıdan baktığımızda öğrenme yönetim sistemleri arasında çok az önemli fark görüyoruz. Bir sistemin arayüzünü diğerine tercih edebilirsiniz, ancak kurumunuzun desteklemediği bir sistemi kullanmaya çalışmak i̇çin göstereceğiniz çaba sizi çok daha fazla yoracaktır. Öğrenme yönetim sistemleri dört dörtlük araçlar değildir; ancak son 20 sene içerisinde evrildiler ve hem öğrenciler hemde öğretmenler tarafından kullanımları oldukça kolaylaştı. Öğrenme yönetim sistemleri, çevrimiçi öğretim sürecimizi düzenlemek için faydalı bir çerçeve ortaya koyar. Sistem uygun şekilde desteklenirse, i̇htiyacınız olan yardımı kolaylıkla alabilirsiniz. Bir öğrenme yönetim sistemi, farklı biçimlerde öğretim yapmanıza olanak sağlayacak esnekliğe sahiptir. Öğrenme yönetim sistemini etkin bir şekilde kullanabilmek için eğitim almaya özen gösterin ve zaman ayırın. Eğitim için ayıracağınız birkaç saat, işinizi istediğiniz gibi yapmanız için çok daha uzun saatler harcamanızı önleyecektir.

Burada yanıtlamamız gereken çok daha önemli bir soru var: gerçekten bir öğrenme yönetim sistemi kullanmaya ihtiyacınız var mı? Ama bu soru, ancak kurumunuz WordPress veya Google Docs gibi alternatif sistemleri destekliyorsa değerlendirilebilir. Aksi halde sadece teknolojik konularda uğraşmak için çok fazla zaman harcamanız gerekecektir.

Blackboard Collaborate, Adobe Connect veya Big Blue Button gibi eşzamanlı web teknolojileri içinde aynı şey geçerlidir. Bunlar arasında benim kendime ait bir tercihim var, ancak bu araçların hepsi az ya da çok aynı işlevi görüyor. Teknolojideki farklılıklar, bu araçları nasıl kullandığınıza ilişkin farklılıklarla karşılaştırıldığında çok küçük kalıyor. Bunların temelinde pedagojik veya eğitsel kararlar yatıyor. Mükemmel teknolojiyi bulmak yerine bu kararlara odaklanırsanız daha iyi olacaktır.

Aslına bakılırsa, farklı zamanlı (asenkron) çevrimiçi araçlar yerine niçin eşzamanlı (senkron) araçları kullanmamız gerektiği konusunda çok dikkatli düşünmemiz gerekir. Eş zamanlı araçlar, bir grup öğrencinin aynı anda çalışma yapmasını sağlamanızda oldukça faydalıdır; ancak oldukça öğretmen merkezlidir. Bunun yerine öğrencilerinizi küçük gruplara ayırıp Collaborate veya benzeri bir eş zamanlı araç kullanarak proje ödevlerini gerçekleştirmelerini isteyebilirsiniz. Diğer taraftan, öğrenme yönetim sistemi gibi farklı zamanlı araçlar öğrencilere daha fazla esneklik sağlayacak ve daha bağımsız çalışmalarına izin verecektir; ki bu, öğrencilerin geliştirmesi gereken önemli becerilerden biridir.

11.7.2 Yanıltıcı kolaylıkta olan teknolojiler

Bu teknolojileri kullanmak oldukça kolaydır; ancak başlangıçta ve oldukça da yanıltıcı olarak… Bu teknolojiler, bilgisayar bilimleri eğitimi olmayan herkesin rahatça kullanacağı şekilde tasarlanmıştır. Ancak, zaman geçtikçe farklı işlevleri devreye girer ve giderek zorlaşırlar. Bu işlevlerin tümünü kullanmanız gerekmese de, bu işlemlerin varlıklarından haberdar olmanız ve neyi yapıp neyi yapamayacaklarını bilmeniz iyi olacaktır. Eğer bu özelliklerden birini kullanmak istiyorsanız, çabuk ve etkin olarak kullanmak için eğitim almanız önerilir. 

11.7.3 Mümkün olduğu kadar teknolojiyi takip edin

Her gün yeni bir teknoloji ortaya çıkıyor. Bir öğretmenin veya öğretim elemanının ortaya çıkan bütün teknolojileri ve bu teknolojilerin eğitsel kullanımlarını takip etmeleri oldukça güç… Bu, aslında, i̇yi yönetilen bir öğretim teknolojileri destek biriminin işidir. Bir öğretmen veya öğretim elemanı olarak, yeni teknolojilerle ilgili yapılan toplantılara yılda bir kere katılmanız ve ilginizi çeken teknolojik aracın kullanımı için i̇lave eğitim almanız yeterli olacaktır.

Bu tür eğitimlerin, öğretim teknolojisi desteği sağlayan birimler veya merkezler tarafından verilmesi gerekir. Eğer kurumumuzda böyle bir birim yoksa ya da böyle bir eğitim verilmiyorsa, öğretim sürecinde teknoloji kullanıp kullanmamayı dikkatlice düşünmenizi öneririm. Teknoloji kullanımında deneyimli öğretmenler veya öğretim elemanları bile bu tür bir desteğe ihtiyaç duyarlar.

Ayrıca, mevcut araçlara her gün yeni işlevler ekleniyor. Örneğin Moodle kullanıyorsanız, öğrencilerinizin kendi elektronik portfolyolarının veya çalışmalarının elektronik kayıtlarını tutabilmeleri için farklı eklentiler (Mahara) olduğunu bilmeniz gerekir. Bir Sonraki eklenti akımının öğrenme analitikleriyle i̇lgili olacağını düşünüyorum. Öğrenme analitikleri, öğrencilerinizin öğrenme yönetim sisteminin nasıl kullandıklarını ve bunun akademik performanslarıyla ilişkisini görmenizi sağlayacaktır.

Dolayısıyla, kurumumuzda kullanılan öğrenme yönetim sisteminin farklı özelliklerini ve bu özellikleri en iyi şekilde nasıl kullanacağınızı öğrenmek için bir eğitime katılmanız son derece faydalı olacaktır; sistemi bir süredir kullanıyor olsanız bile… Özellikle önemli başka bir husus da, farklı teknolojilerin (çevrimiçi videolar gibi) birlikte nasıl kullanılacağını bilmektir. Ancak böylece, kullandığımız teknolojiler öğrencilere ‘dikişsiz’ yani kesintisiz gelecektir.

Son olarak, yalnızca en sevdiğiniz teknolojiyi kullanıp diğerlerini göz ardı etmeyin. Öğrenmek ve uzmanlaşmak için zaman ve çaba harcadığınız teknolojiyi kullanmak ve korumak çok doğal bir içgüdüdür; özellikle de geçmişte size ve öğrencilerinize iyi hizmet etmişse… Yeni teknolojilerin eski teknolojilerden mutlaka daha iyi olduğunu da söyleyemeyiz. Bununla birlikte, oyunun kurallarını değiştirir nitelikteki teknolojiler sık sık önümüze çıkacaktır. Bu tür teknolojilerin daha önce düşünülmeyen eğitsel faydalarını da yadsımamalıyız. Bir öğretmen olarak ihtiyaç duyduğunuz herşeyi tek bir araçla yapabilmeniz mümkün olmayacaktır; dolayısıyla iyi seçilmiş araçların uygun şekilde birlikte kullanılması çok daha etkili olacaktır. Açık görüşlü ve gerekirse bir değişiklik yapmaya hazırlıklı olun. 

11.7.4 Teknoloji eğitiminizi nasıl öğretmek istediğinizle bağdaştırın

Teknoloji kullanımının iki farklı, ancak kuvvetle bağlantılı bileşeni vardır:

• Teknoloji nasıl çalışır; ve
• ne için kullanılmalıdır.

Bunlar size yardımcı olmak için geliştirilmiş araçlardır; dolayısıyla, bu araçlarla neyi başarmayı çalıştığınız konusunda açık ve net olmanız gerekir. Bu öğretimsel ya da pedagojik bir konudur. Yani öğrencilerinizi daha aktif kılacak yöntemler bulmak istiyorsanız veya ikinci dereceden denklemleri çözmek gibi bazı becerileri geliştirmede pratik yapmalarını bekliyorsanız, bunları yapabilmek için geliştirilmiş farklı teknolojilerin güçlü ve zayıf yönlerinin neler olduğunu öğrenin (bu konuyla ilgili detaylı bilgi için bkz. Bölüm 6 ve Bölüm 7). 

Bu, bir anlamda tekrarlanan bir süreçtir. Yeni bir araç veya yeni bir özellik tanımlandığında ya da gösterildiğinde, bu aracın veya özelliğin sizin öğretim hedeflerinize ne kadar uygun olduğunu ya da bu hedefleri gerçekleştirmenizi ne kadar kolaylaştıracağını düşünün. Ancak, bir aracı daha önce yapmayı hiç düşünmediğiniz bir etkinliği yaptırabilecek olması avantajını kullanmak için öğretim yöntemlerinizi ya da hedeflerinizi değiştirmeye de açık olun. Örneğin, öğrenme yönetim sistemindeki bir elektronik portfolyo eklentisi ölçme değerlendirme yönteminizi değiştirmenize yol açabilir; böylece öğrencilerinizi değerlendirmeniz daha otantik ve kanıta dayalı olacaktır. Bu konu, bir sonraki adımda daha detaylı ele alınacaktır.

Video ve ses araçları, derslerin öğrenciler tarafından kayıt altına alınmasına, saklanmasına ve cihazlarına indirilmesine izin vermektedir. Peki, o zaman niçin öğrenme yönetim sistemi gibi diğer çevrimiçi teknolojileri kullanmayı öğrenmeliyiz? Bölüm 3.3’de, ders anlatımlarını sınırlılıklarıyla ilgili kanıta dayalı araştırmaları görmüştük. Kısaca, öğrenciler düz anlatım yönteminin kullanıldığı derslerin video kayıtlarını seyrederek çok da iyi öğrenmiyorlardı. Ders anlatımını çevrimiçi öğrenme ortamını uygun şekilde adapte etmezseniz, zamanınızı ve gayretinizi sizden açıklama isteyen öğrenci mesajlarını yanıtlamaya harcayacak veya öğrencilerinizin büyük kısmının derste başarısız olduğunu göreceksiniz. 

Öğretmen olarak arada sırada öğrencileriniz için video kayıtları hazırlamanızın işe yaramadığını  veya değerli olmadığını söylemiyorum. Bununla birlikte, bu videoları sürelerini maksimum 10-15 dakikayla sınırlı tutmanız ve bu videoların derse kendine özgü bir şey katmasını sağlamanız faydalı olacaktır; araştırmanızla ilgili bir bilgilendirme, bir misafir öğretim üyesi ile görüşme veya derste geçen bir konuya ilişkin bir haberi değerlendirdiğiniz küçük bir not gibi… Bunu yalnızca bir ses dosyası olarak bile yapabilirsiniz. Böylece öğrenciler kelimelere odaklanabilir ve bu kelimeleri diğer öğrenme materyalleri ile (diyagramlar, grafikler veya bir web sayfasındaki animasyonlar gibi) çok daha rahat ilişkilendirebilirler.

Mutlaka ders kaydı kullanmanız gerekiyorsa, sınıftaki ders anlatımınızı 10-15 dakikalık bölümleri ayıracak şekilde yapılandırmayı düşünebilirsiniz. Örneğin ders anlatımı esnasında uygun bir yerde duraksayarak, sınıftaki öğrencilerinize soru sorabilirsiniz; böylece, video için net bir video işleme noktası elde etmiş olacaksınız. Kaydedilen her videodan sonra takip ve alıştırma amaçlı bir çevrimiçi etkinlik verebilirsiniz. Örneğin çevrimiçi forumda tartışma, öğrencilerin interneti kullanarak yapacağı bir araştırma veya konuyla ilgili ek okuma gibi…

Öğrencilere i̇çeriğin aktarımının, genellikle, bir öğrenme yönetim sistemi aracılığıyla daha iyi yapıldığını söylemem gerekir. Nitekim, öğrenme yönetim sistemleri üzerindeki içerik kalıcıdır, düzenlidir, yapılandırılmıştır, her zaman ulaşılabilir ve öğrencinin ihtiyaç duyduğu sıklıkta tekrar edilebilir. Öğrencilerinizin içeriği kendilerinin bulmalarını, düzenlemelerini veya çözümlemelerini isteyebilirsiniz. Bu durumda, öğrenme yönetim sisteminden başka araçlar bulmanız gerekir: WordPress gibi bir blog yazılımı, bir elektronik portfolyo veya bir wiki gibi… Ancak ne olursa olsun, bir aracı her durumda kullanmaya çalışmak yerine, teknolojiye ilişkin kararınızı pedagojik temellere dayanarak vermeye çalışmalısınız. 

11.7.5 Teknolojiyi öğrenmenin yararları

Öğrenme yönetim sistemleri gibi çevrimiçi öğrenme teknolojileri de, çevrimiçi öğrenme ortamlarına uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bunun anlamı, öncelikli olarak sınıfta yüzyüze öğretme deneyimine sahip olan öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının bir takım düzenlemeler yapmak için eğitim alması gerektiğidir.

Tüm araçlarda olduğu gibi, teknolojiyi de ne kadar iyi bilirseniz o kadar iyi kullanırsınız. Dolayısıyla teknolojiyle ilgili formal bir eğitimin gerekli olduğunu, ancak böyle bir eğitimin çok eziyetli bir süreç olmak zorunda olmadığını söyleyebiliriz. Bir öğrenme yönetim sistemi, video kayıt sistemi, elektronik portfolyo veya web seminer aracı gibi bir aracın kullanımına ilişkin iyi düzenlenmiş iki saatlik bir eğitim ve sonrasında yılda bir saatlik bir tazeleme eğitimi yeterli olacaktır. 

İşin zor kısmı, bu araçların eğitsel olarak en iyi şekilde nasıl kullanılacağını anlamaktır. Bunu yapabilmek için de öğrencilerin en iyi nasıl öğrendikleri (Bölüm 2 ve Ek 1), öğrencilerinizin öğrenme deneyimine eşdeğer hangi öğretim yöntemlerini kullanabileceğiniz (Bölüm 3 ve Bölüm 4) ve öğrenme teknolojilerini kullanarak böyle bir öğretim ortamını nasıl tasarlayabileceğiniz (Bölüm 6, Bölüm 7 ve Bölüm 8) konularında net bir fikrinizin olması gerekir.