5.2 KAÇD NEDİR?

5.2.1 KAÇD’ler: kitlesel bir karmaşa mı?

Son yıllarda eğitim alanındaki hiçbir gelişme, Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler’in (Massive Open Online Courses-MOOC) ortaya çıkması kadar tartışmalı olmamıştır. 2013 yılında, yazar Thomas Friedman New York Times’da şunu yazmıştı:

Günümüzde hiçbir şey, kitlesel açık çevrimiçi dersler kadar yükseköğretimi yeniden hayal etmemizi sağlayacak potansiyele sahip değil… Bugün ABD, Mısır’ın bir köyünde bir yer kiralayıp oraya 20 bilgisayar ve uydu üzerinden yüksek hızlı İnternet erişimi sağlayabilir, orada oturan bir öğretmeni kolaylaştırıcı olarak istihdam edip dünyadaki en iyi profesörlerden Arapça alt yazılı çevrimiçi ders almak isteyen tüm Mısırlıları davet edebilir… VE bunu çok az bir maliyetle yapabilir. Gelecekte, yalnızca başarı sertifikası için sembolik bir bedel ödemek suretiyle, dünya üzerindeki en iyi profesörlerden en iyi çevrimiçi dersleri alıp kendi üniversite diplomamızı oluşturabileceğimizi görebiliyorum. Bu dersler öğretimi, öğrenimi ve istihdama giden yolu değiştirecektir.

KAÇD’ler, birçok kişi tarafından, Clayton Christensen’ın (2010) eğitim dünyasını değiştireceğini iddia ettiği türden ‘parçalayıcı’ teknoloji türlerinin önemli bir örneği olarak görülmektedir. Bazıları ise KAÇD’lerin eğitsel yayının modern bir türü olduğunu, aslında çok abartılmaması gerektiğini, eğitimin temel ilkelerini çok fazla etkilemediğini ve özellikle de dijital çağın gerektirdiği öğrenme tipine yanıt vermediğini düşünmektedir.

KAÇD’ler eğitimde bir devrim olarak değerlendirilebileceği gibi, özellikle de ABD’de, gereğinden fazla şişirilen teknoloji balonlarına bir örnek olarak görülebilir. Bana göre KAÇD’ler, önemli bir gelişmedir ancak dijital çağın gerektirdiği bilgi ve becerilerin geliştirilmesi açısından önemli sınırlılıkları bulunmaktadır.

5.2.2 Temel özellikler

KAÇD terimi çok geniş yelpazedeki tasarım modellerini kapsıyor olsa da, tüm KAÇD’lerin belli ortak özellikleri bulunmaktadır.

5.2.2.1 Kitlesel (Massive)

2011’deki kuruluşundan itibaren dört sene içerisinde, Coursera’da verilen derslere 12 milyonun üzerinde kişinin kaydolduğu iddia edilmektedir. En fazla öğrencisi olan derse ise 240 bin kişi kaydolmuştur. İlk açılan KAÇD’lere kaydolan kişi sayısı yüz binlerle ölçülse de,  bu rakamlar daha sonraki KAÇD’lerde aynı kalmamış ancak hala hatırı sayılır yükseklikte olmaya devam etmiştir. Örneğin 2013 senesinde British Columbia Üniversitesi’nin Coursera aracılığıyla açmış olduğu çok sayıda KAÇD’ye katılan öğrenci sayısı, ders başına 25 bin ila 190 bin arasında değişmiştir. Bununla birlikte, aslında önemli olan derslere kayıt yaptıran kişi sayısından çok, KAÇD’lerin prensipte ölçeklenebilir olmasıdır. Bir KAÇD’in büyüklüğüne ilişkin teknik olarak herhangi bir sınır bulunmamaktadır, çünkü KAÇD’yi açan kurumlar için  derse katılan her bir kişinin marjinal maliyeti sıfırdır. Aslına bakılırsa pratikte bu çok da doğru değildir; çünkü teknoloji, yedekleme ve bant genişliği maliyetleri her bir katılımcı için artmaktadır. Yine ileride göreceğimiz gibi, katılımcı sayısı arttıkça, KAÇD veren kurumlarda ikincil masraflar ortaya çıkacaktır. Bununla birlikte toplamda katılımcı sayısının büyüklüğü düşünüldüğünde, her bir ilave katılımcının maliyeti göz ardı edilebilir düzeyde azdır. KAÇD’lerin ölçeklendirilebilirliği, özellikle de hükümetler açısından bakıldığında, en çok dikkati çeken özelliklerden biridir; ancak bunun KAÇD’lere özgü bir durum olmadığı, erişilen kişi sayısı anlamında televizyon ve radyo yayınlarının da aynı özelliğe sahip olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

5.2.2.2 Açık (Open)

İnternete bağlı bir bilgisayar veya mobil cihaza erişimi olmak haricinde, KAÇD katılımcısı olmak için herhangi bir ön koşul bulunmamaktadır. Ancak geniş bant erişimi, akan video yayını kullanan gKAÇD’ler için  bir zorunluluk, bKAÇD’ler içinse tercih edilen bir durumdur. Bunun yanı sıra, katılımcılar en azından başlangıçtaki KAÇD’lere herhangi bir ücret ödememektedir; ancak birçok KAÇD, değerlendirme sonucu başarılı olanlara belli bir ücret karşılığında sertifika veya rozet vermektedir.

Bununla birlikte, Coursera aracılığıyla verilen KAÇD’lerin tamamen açık olmadığını söyleyebiliriz (Nelerin ‘açık’ olarak değerlendirilebileceğini Bölüm 10’da daha ayrıntılı tartışacağız). Coursera, ders materyallerine ait tüm hakların tek sahibidir; dolayısıyla bu materyaller başka bir amaçla izinsiz olarak tekrar kullanılamaz ve ders sona erdiğinde Coursera isterse ders materyallerini siteden kaldırabilir. Aynı şekilde Coursera, hangi kurumların kendi platformunu kullanarak KAÇD’lere ev sahipliği yapabileceği kararını da kendisi vermektedir; ki bu, kurumlar için açık erişim anlamına gelmemektedir. Diğer taraftan edX, açık kaynak kodlu bir platformdur. Dolayısıyla edX’e katılan tüm kurumlar, kendi KAÇD’lerinı kendi kurallarıyla ve kullanılan materyallerin telif haklarına dair verecekleri kendi kararlarıyla geliştirip sunabilirler. bKAÇD’ler genellikle tamamen açıktır, ancak materyallerin çoğunu bireysel katılımcılar oluşturduğu için bu materyallerin haklarının katılımcılar da mı olduğu veya materyallerin erişime ne kadar açık kalacağı hususu kesin değildir.

İnternet üzerinde herkesin erişimine ücretsiz olarak açık olan başka çevrimiçi materyal türlerinin de bulunduğu unutulmamalıdır. Bu materyaller, yeniden kullanım için KAÇD materyallerinden çok daha erişilebilir bir pozisyondadır (Bkz. Bölüm 10).

5.2.2.3 Çevrimiçi (Online)

KAÇD’ler, en azından ilk zamanlarda tamamen çevrimiçi olarak verilmekteydi, fakat bugün kurumların birçoğu ders materyallerini kampüs içerisindeki yüz yüze derslerde de harmanlanmış biçimde kullanmak için hak sahipleri ile görüşmeler yapmaktadır. Diğer bir deyişle, kurumlar, kendilerine bağlı eğitmenler üzerinden bu materyalleri kullanarak kampüsteki öğrencilere destek sağlamaktadır. Örneğin San Jose Eyalet Üniversitesi’nde öğrenciler Udacity derslerinin KAÇD materyallerini (ders anlatımları, okumalar, kısa sınavlar gibi) kullanmakta, daha sonra eğitmenler sınıfta geçen zamanı grup etkinliklerine ve projelere ayırıp kısa sınavları değerlendirerek öğrencilerin gelişimlerini izlemektedirler (Collins, 2013). KAÇD tasarımlarındaki çeşitlilikleri daha detaylı olarak Konu 5.3’de inceleyeceğiz.

Yine unutmamamız gerekir ki, çevrimiçi ders veya program sağlamanın tek biçimi KAÇD’ler değildir. Bugün Amerika Birleşik Devletleri’nde diploma programlarının bir parçası olarak kredili çevrimiçi ders alan yedi milyonun üzerinde öğrenci bulunmaktadır.

5.2.2.4 Dersler (Courses)

KAÇD’lerı diğer açık ders kaynaklarından ayıran önemli bir özellik, KAÇD’lerin tek bir ders şeklinde düzenlenmiş olmalarıdır.

Ancak bunun katılımcılar için ne ifade ettiği çok da net değildir. Birçok KAÇD dersi katılımcılarına dersi başarıyla tamamlamaları halinde sertifika ya da rozet verse de, bu sertifika ya da rozetler KAÇD’yi sağlayan kurumlar tarafından bile halen daha resmi olarak kabul görmemektedir.

5.2.3 Özet

KAÇD’lerin tüm temel özelliklerinin, bir şekilde bunların haricinde de karşımıza çıktığını görebiliriz. KAÇD’leri kendine özgü yapan şey, bu dört temel özelliği bir araya getirmesidir: kitlesel olarak ölçeklendirilebilir, katılımcıların erişimine açık ve ücretsiz dersler olması…

Kaynakça

Christensen, C. (2010) Disrupting Class, Expanded Edition: How Disruptive Innovation Will Change theWay theWorld Learns. New York: McGraw-Hill.

Collins, E. (2013) SJSU Plus Augmented Online Learning Environment Pilot Project Report San Jose CA: San Jose State University.

Engle, W. (2104) UBC MOOC Pilot: Design and Delivery Vancouver BC: University of British Columbia.

Friedman, T. (2013) Revolution Hits the Universities New York Times, January 26.